Nikos Chadzinikolau

(01.10.1935 – 06.11.2009) – wybitny poeta, tłumacz, historyk literatury, urodził się w Grecji w 1935 roku. Do Polski przyjechał
mając lat 15. Jego rodowód wywodzi się z Delf. Ukończył studia filologiczne, pracował w szkolnictwie 30 lat. Doktor nauk humanistycznych (pracownik naukowy Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). Obywatel polski i grecki. Przetłumaczył utwory 538 autorów greckich na język polski i 130 autorów polskich na język grecki.

Opublikował ponad 100 książek, w tym przeszło 35 tomów poezji (m.in. Barwy czasu, Exodus, Słoneczny żal, Bez maski, W magii światła, Galop światła (2000), Aforyzmy i Haiku (2 wyd.), dwie powieści, Literaturę nowogrecką 1453-1983 (PWN 1986, praca naukowa, pierwsza historia literatury greckiej w dziejach Polski), Mity greckie (3 wyd.).

Inicjator i redaktor Białej i Kolorowej Serii Poetyckiej Poeticon (225 tomów poezji polskiej i obcej), inicjator i organizator trzydziestu Międzynarodowych Listopadów Poetyckich, inicjator i współorganizator Międzynarodowych Festiwali Poetyckich w Grecji (Chalkida-Eubea, Delfy, Ateny), opiekun młodych poetów. Honorowy obywatel miasta Chalkida (Grecja 2002), Poznania, Leszna, Gniezna, Piły, Konina. Laureat nagrody Ministra Kultury, im. J. Kasprowicza, im. Wł.Reymonta, im. Bohaterów Warszawy, Ministra Oświaty, Funduszu Literatury, otrzymał Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2002), Zasłużony dla Kultury Polskiej, Złoty Medal Aleksandra Wielkiego, Złotą Lirę Orfeusza, Laur Akropolu. W 1997 roku przez International Biographical Center of Cambridge został Międzynarodowym Człowiekiem Roku. W 2000 otrzymał Order Uśmiechu (UNICEF). W lutym 2002 uhonorowany jako pierwszy pisarz polski Złotym Medalem Amerykańskiego Instytutu Kultury Polskiej w Miami (USA) za promowanie kultury polskiej w Grecji i greckiej w Polsce. Założył Towarzystwo Przyjaźni Grecko-Polskiej i Polsko-Greckiej, promował wokalistów Paulosa Raptisa i Eleni,a także pisał dla nich teksty (m.in.: Akropolis adieu), był konsultantem opery M.Theodorakisa Elektra oraz musicali Zorba. Promował polskie zespoły folklorystyczne w Grecji. Z wielkim powodzeniem wydał w Grecji Baśnie polskie oraz wybory poezji noblistów – W. Szymborskiej i Cz. Miłosza. Na język polski przełożył m.in. światowy bestseller Nikosa Kazantzakisa Grek Zorba (9 wyd.), Bajki Ezopa (2 wyd.), Aforyzmy Greków (4 wyd.), Erotyki Safony (4 wyd.), dramaty Sofoklesa – Antygonę (5 wyd.), Elektrę i Króla Edypa (3 wyd.). Szczytowym osiągnięciem jego wieloletniej pracy translatorskiej jest pierwszy w dziejach Polski przekład z języka starogreckiego Iliady (2 wyd) i Odysei Homera. Zachował w nich sens oryginału i precyzję myślowo-językową, trafnie oddał epitety, określenia i słowa złożone tak charakterystyczne dla Homera i języka greckiego, rytmiczność, melodyjność, metrum wiersza białego (typowy dla całej literatury starogreckiej) oraz heksametr, który waha się od 12 do 17 sylab. Uczciwie, rzetelnie i trafnie oddał językiem współczesnym i poetyckim złożoność myśli i uczuć pierwowzoru. Wraz z pojawieniem się Nikosa Chadzinikolau nastała nowa era dla literatury starogreckiej i nowogreckiej w Polsce. Ten godny i najbardziej predestynowany Greko-Polak był genialnym translatorem i mistrzem w magii słowa i języka.  Niestety zmarł zmagając się z ciężką chorobą 6 listopada 2009 roku w Poznaniu.

„Szczęśliwe kraje, Polska i Grecja, że mają takiego ambasadora”

(Melina Merkuri – Minister Kultury i Sztuki Grecji).

„Nie przypominam, by kiedykolwiek poeta grecki na obczyźnie osiągnął takie szczyty maestrii poetyckiej co Nikos Chadzinikolau. To twórca finezyjnych obrazów, bogatej metaforyki, harmonii myślowidzenia. Wizjoner!”

(Odisseas Elitis, Nobel 1979).

„Tak jak my daliśmy Anglii Conrada, jak Anglia dała Grecji Byrona, tak Grecja dała Polsce Nikosa Chadzinikolau”

(Leszek Żuliński)

„Przekłady Nikosa Chadzinikolau są kongenialne – to prawdziwa uczta duchowa i intelektualna”

(prof. Oktawiusz Jurewicz)

„Od Nikosa Chadzinikolau rozpoczęła się Wiosna Grecka w Polsce”

(prof. Aleksander Krawczuk)

Tomiki poezji

• Barwy czasu Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1961, s. 80.
• Otwarcie światła Wyd. Poznańskie, Poznań 1964, s.88.
• Wyzwolenie oczu Wyd. Pozn., Poznań 1967, s.92.
• Godzina znaczeń Wyd. Pozn., Poznań 1969, s.92.
• Bezsenność Wyd. Pozn. 1970, s.124.
• Próba nocy Wyd. Pozn., Poznań 1971, s.108.
• U słonych źródeł Wyd. P-ń. 1972, s.200.
• Dobrze, Syzyfie Wyd. Pozn., Poznań 1974, s.152.
• Exodus Wyd. Pozn., Poznań 1976, s.140.
• Moje krainy Wyd. Pozn., Poznań 1978, s.296.
• Rodowód Wyd. Pozn., Poznań 1979.
• Amulet Wyd. Pozn., Poznań 1980, s.128.
• Po sztormie Wyd. Morskie, Gdańsk 1981, s.100.
• O diskobolos ap tin polonia/Dyskobol z polski Wyd. Difros, Ateny 1981, s.56.
• Klepsydra Wyd. Pozn., Poznań 1982, s.112.
• O Ikaros ap tin Polonia/Ikar z Polski Difros, Ateny 1984, s.68.
• Słoneczny żal Wyd. Pozn., Poznań 1985, s.96.
• Bez maski Wyd. Pozn., Poznań 1986, s.440.
• Feniks Wyd. Pozn., Poznań 1988, s.116.
• Vracaju se izgranici/Wracają wygnańcy Osvit, Karlovac 1990.
• Erotyki Biała Seria Poetycka, Poznań 1990, s.36.
• Właściwa miara BSP, Poznań 1991, s.36.
• Tylko miłość BSP, Poznań 1993, s.44.
• Pieśni Orfeusza BSP, Poznań 1994, s.48.
• To co kochamy jest poezją Biała i Kolorowa Seria Poetycka, Poznań 1995, s 112.
• Aforyzmy i Haiku, BiKSP, Poznań 1997, s.44. II wyd.poszerzone, Poeticon 2001, s.60.
• Liryki miłosne Wyd. G&P, Poznań 1997, s.104.
• W magii światła Wyd.G&P, Poznań 1998, s.92.
• Najpiękniejsze wiersze miłosne Wyd. Ston2, Kielce 1998, s.72.
• Galop światła Wyd. Poeticon, Poznań 2000, s.72.
• Laur Wielkopolski (wspólnie z synem), Poeticon, Poznań 2001, s.192.
• Poezie–Poezje-Piimata (w trzech językach: grecki, czeski, polski), Wyd. Amazonia, Ostrawa 2003, s.197.
• Laur Olimpijski (wspólnie z synem), Wyd. Poeticon, Poznań 2004, s.155.
• Modlitwa do ptaków Wyd. Poeticon, Poznań 2005, s.112.

Powieści

• Greczynki Wyd. Morskie, Gdańsk 1978, s.92.
• Niebieskooka Greczynka Wyd. Iskry, Warszawa 1987, s.136.

Inne

(przekłady, bajki i mity autorskie, sztuki teatralne, eseistyka)

• Grek Zorba – Nikos Kazantzakis (przekład,wstęp)Wyd. KiW, Warszawa 1971, s.330; wyd.II,1973; wyd.III,1975; wyd.IV,1979; wyd.V,1986; wyd.VI, GMP, Poznań 1995; wyd.VII, Muza, Warszawa 1996; wyd.VIII poprawione, Muza 2009, s.383
• De profundis – Stratis Mirivilis (przekład,wstęp), Wyd. MON, Warszawa 1964, s.260.
• Nowe przestrzenie Ikara – Antologia poezji greckiej XX wieku (przekład,wstęp), Wyd. Pozn., Poznań 1972, s. 300; wyd.II(poszerzone),1980, s.362; wyd.III (poszerzone), 1985, s.380
• Mała antologia poezji polskiej, w: Rita Bumi i Nikos Papas, Nea Pangosmia Piitiki Antologia, t.V, Athina 1976, s.2329-2353.
• Latarnie Posejdona – Antologia greckiej poezji morskiej (przekład, wstęp), Wyd. Morskie, Gdańsk 1978, s.352.
• N.Chadzinikolau, Politismos kie filozofia/Kultura i filozofia Difros, Ateny 1980, s.176.
• Poławiacze gąbek – Antologia greckiej noweli morskiej (przekład, wstęp), Wyd. Morskie, Gdańsk 1982, s.254.
• N.Chadzinikolau, Literatura nowogrecka 1453-1983 PWN Poznań-Warszawa 1986, s.336.
• Antoniu Takis, Trzy natury (wybór poezji), Wyd. Glob, Szczecin 1986, s.100.
• Aforyzmy Greków (przekład i posłowie), Wyd. Pozn., Poznań 1989, s.132; wyd.II, Abbos, Poznań 1991, s.144; wyd.III, Miniatura, Kraków 1992, s.80; wyd.IV Ad Okulos, Warszawa 1998, s.80; wyd.V, Videograf, Katowice 2004, s.208; wyd.VI, Zysk i s-ka, Poznań 2009, s.332
• Mała antologia polskiej poezji, w: Nikos Anogis, Polonia, Wyd. Mavridis, Athina 1989, s.36-51 (cała książka o literaturze polskiej powstała z inspiracji i przy pomocy N.Ch.)
• Antoniu Takis, Epigramaty, BSP Poznań 1990, s.28.
• Koniarelli-Siaki Eleni, Twarz Wiosny (poezje), BSP, Poznań 1990, s.28.
• Matheu Ewangelia, Ofiara w czasie (poezje), BSP, Poznań 1990, s.44.
• Tsutakos Panajotis, Jak ten ptak (poezje), BSP, Poznań 1990, s.28.
• Teofilu Fedon, Nocna symfonia (poezje), BSP, Poznań 1991, s.40.
• Tsalikis Giorgos, Podróż w czasie (opowiadania), BSP, Poznań 1991, s.40.
• Tselenti Alki, Nostalgia ziemi (poezje), BSP, Poznań 1991, s.44.
• Sofokles, Antygona (przekład,wstęp), Wyd.Rebis, Poznań 1991, s.56; wyd.II,Kanon,Warszawa 1994,s.120; wyd.III, G&P,Poznań 1997,s.60; Wyd.IV,1998, s.78; Wyd.V, 1999; Wyd.VI, 2003; wyd.VII, Zysk i s-ka, Poznań 2009
• N.Chadzinikolau, Mity greckie Wyd. Rebis, Poznań 1991, s.163; Wyd.II G&P,Poznań 1998,s.160; Wyd.III,Siedmioróg, Wrocław 2003, s.238
• N.Chadzinikolau, Polonika paramithia/Baśnie polskie Wyd. Smirniotakis, Ateny 1992, s.86.
• Arrnokuru –Kerestetzi Ivoni, Krążenie światła (poezje), BSP, Poznań 1992, s.40.
• Teofilu Fedon, Liturgia pamięci i morza (poezje), BSP, Poznań 1992, s.38.
• Antoniu Takis, Dopóki istnieję (poezje), BSP, Poznań 1993, s.36.
• Moje okno różą ozdobił Bóg – Antologia poezji greckiej, Wyd. Ibis, Warszawa 1994, s.168.
• Smakowski Andrzej, I evdomada ton pulion/Tydzień ptaków, przekład na język grecki Wyd. Smirniotakis, Ateny 1994, s.20.
• Garifalaki-Nikolau Lina, Nie tylko żal (poezje), BSP, Poznań 1995, s.48.
• Sofokles, Elektra (libretto do opery Mikisa Theodorakisa), ars nowa, Poznań 1995, s.68.
• Ritsos Yannis, Sonata księżycowa, w: Najsłynniejsze poematy XX wieku, Wyd. Sponsor, Kraków 1996, s. 175-191.
• Lagakou Nelli, Owiana światłem (poezje), BiKSP, Poznań 1997, s.48.
• Stamati Maria, Pieśni nocy (poezje), BiKSP, Poznań 1997.
• Szymborska Wisława, Telos kie Archi/Koniec i początek Ateny 1997, s.64.
• Kutsochera Leta, Wieczny czas (poezje), BiKSP, Poznań 1998, s.52.
• Miłość Greków – Antologia greckiej poezji miłosnej (przekład i wstęp), Wyd. Ad Okulos, Warszawa 1998, s.144.
• Pylorof-Sotiroudi Sonia, Wieczorne (poezje), BiKSP, Poznań 1998, s.48.
• Safona, Erotyki Wyd G&P, Poznań 1998, s.92; wyd II całościowe Zysk i s-ka, Poznań 2009
• Sofokles, Elektra (przekład i wstęp) Wyd. G&P, Poznań 1998, s.80.; wyd II Zysk i s-ka, Poznań 2009
• Sofokles, Król Edyp (przekład i wstęp) Wyd.G&P, Poznan 1998, s.76; Wyd. II 2001; Wyd. III 2003; Wyd.IV Zysk i s-ka, Poznań 2009
• Mistrioti Maria, Sternik wiatr (poezje), BiKSP, Poznań 1999, s.38.
• Kakava-Garidi Niki, Przed bramami (poezje), BiKSP, Poznań 1999, s.56.
• Fotiadou Giota, Na granicach nocy (poezje), Poeticon, Poznań 2000, s.52.
• Miłosz Czesław, I Piisii/Poezje, Ateny 2000, s.72.
• Homer, Iliada, Wyd. G&P, Poznań 2000, s.501; Wyd. II, Videograf, Katowice 2004
• N.Chadzinikolau, Dziewczyny z Delf (dramat), Poeticon 2001, s.60.
• N.Chadzinikolau, Meduza (sztuka dla dzieci), Poeticon, Poznań 2002, s.42.
• N.Chadzinikolau, Rewolucja grecka 1821 i filhellenizm w literaturze oraz opinii społecznej Europy, Wyd. Poeticon 2004, s.141.
• N.Chadzinikolau, Hellenizm w poezji Leopolda Staffa Poeticon, Poznań 2004, s.61
• Pittaras Dionisis, Poezje (przekład wspólnie z synem), Poeticon, Poznań 2003, s.76
• 150 bajek Ezopa Poeticon, Poznań 2003, s.88.
• Myśli antyczne (brak nazwiska tłumacza) Wyd. Videograf, Katowice 2003, s.15-109.
• N.Chadzinikolau, Odisseas Elitis poeta światła i morza (monografia), Wyd. Naukowe UAM, Poznań 2004, s.252.
• N.Chadzinikolau, Bajki greckie Wyd. Sens, Poznań 2005, s.150.
• Nikos i Ares Chadzinikolau, Ilustrowana Księga Mitów Greckich, Videograf II, Chorzów 2006, s.287.

Filmy

Galeria

7_bajki_greckie

z Siemionem

z córką na festiwalu w Chalkidzie

Yach Paszkiewicz

wreczenie medalu im.Nikosa Ch. poetce greckiej MariiMistrioti2017

wreczenie medalu im Nikosa M.Wawrzkiewiczowi

wreczenie medalu im Nikosa dla ELENI

trzy dramaty2

tata1

tata.blue

strofy-7-zdj

odsłonięcie tablicy TATY

odsłonięcie tablicy pamiątkowej Nikosa Chadzinikolau

odisseas-elitis-poeta-swiatla-i-morza-b-iext21048107

mama i tata

laur_zdjecie_2

IMG_7432

IMG_7374

IMG_7256

images

grek-zorba-b-iext6268956

dyplom i nagroda dla MariiMistrioti

ckfl44dmdcg848gk4go4swo4so4ogkk_mini

aRAD_8819

AFORYZMY I SAFONA 1

157695157_1914568668682515_8938111187647088366_n

80094702_599381087287765_1103978075936260096_n

72800995_10217786951639643_4049113704300544000_n

72705294_1474949699311083_7298917630990090240_n

72479902_1453455071460546_7415287119880388608_n

72212570_1453455034793883_8595906847104303104_n

45610285_324931231657201_1600835968800129024_n

45553260_330343444433917_6921208186821148672_n

45519667_250996775587691_7321525698886107136_n

45393095_1207864919352897_7883733018102202368_n

45126486_2032707703458694_8829544684230541312_n

45062823_2050319678357398_7016100786237079552_o

44980365_2050314961691203_5312204787951861760_o

44954236_2050340378355328_4841903880470003712_o

24068524_985212074951517_2242298406688000537_o

23244314_973567286115996_6143059694431266445_n

12351069_988200424566207_937285617_n

11157347_10205265315566567_4010866250472581580_o

11084279_10205088555307671_6224634666137008920_n

11079629_536530856486310_6994840246490560750_n

10623434_535296626609733_927051024026193322_o

10438137_10204069839240406_9111031725316359007_n

1907611_536843469788382_6773881731819677765_n

183020

88265d

69191d (1)